Roeping
Nee, het moest niet de onttakeling zijn,
maar de ontrafeling van de roman – in
de zin van een opbouwende analyse. O,
dat juiste woord! Altijd weer dat juiste
woord. Op de juiste plaats, in de juiste
zin. Als een Prikkebeen hol ik daar mijn
hele leven achteraan. Totdat ik in mijn
ultieme levensdoel annex verzameldrift
de laatste doodskopvlinder heb gevangen.
Insomnia
De ochtendzon heeft niet één oog dichtgedaan.
Je voelt je schuldig. Schuld. Dat riekt naar meer.
Vanwaar toch al die slaapproblemen? Jaren shoppen
kosten tijd en geld en zelfverzekerdheid. En je zegt:
Ik wil er niet meer over praten. Schril lach je voor je uit.
Ontspanning is een flink te kraken noot en je durft niets
meer te zeggen, daar ga je: van stickjes tot warme melk
met honing en… Je legt je erbij neer. Wat is logischer.
Kijk het monster, kijk de duivel, kijk het beest in de bek.
En maak je op voor die ene nachtmerrie.
Roman
’s Morgens was ik hun voorbijgelopen: de driftig bierende
studenten, stoeiend bij het pierenbadje. Ik zei nuchter: Ha,
jongens. En achter me hoorde ik: Wil je een biertje? En
een ander: Gaan we katten? Ik liep naar de Nieuwegracht.
’s Avonds passeerde ik met twee vrienden de grote corporale
studentenkliek, schrok van de bijna agressieve broeierigheid.
De mooiste jongen, de mannelijke Venus van Botticelli, was
het piespaaltje. Hij greep een van ons en toen mij en hij zei
bijna wanhopig: wens me sterkte, want zo dadelijk ga ik nat.
Ik gaf hem een hand, die toen ontvlamde, flikkerend zag ik
zijn gave engelengelaat. En het was of ik de Bijbel had ont-
sloten, of ik God ontwaarde en ik zei bedachtzaam: Sterkte.
Goud in de mond
De ijle vraag van dit moment luidt: wil je
deze fijne Venezolaanse Diplomatico rum
of de hippe Amsterdamse met een smaakje
van pink grapefruit and rose – ook niet mis!
De ochtendwolken zijn er als de schapen bij
om je in het ongewisse te laten. Roze heeft
de overhand. En verder is het angstig stil…
Mijn zoon IV
Mijn ongeboren zoon heb ik nooit
hoeven aan te geven op het stadhuis,
en nooit hoeven te vernoemen naar
pop-, film, sport- of letterenhelden.
Mijn ongeboren zoon blijft een bron
van uitgebleven, onvervulde dromen.
Soms zie ik een opgeschoten joch en
denk dan: dat had hem kunnen zijn,
als hij het lef had gehad om geboren
te worden. Maar ik neem hem niets
kwalijk. Ik wilde evenmin ter wereld
komen en liet weken naar me smachten.
Hij heeft een aardje naar zijn vaartje.
Sterker nog: het is wachten op Godot.
Zij en ik en zij
Alsof we bij Christie’s opboden over onze
psychoses. Zij was – eenmaal – opgenomen
op eerste kerstdag en dacht terecht te komen
in een nonnenklooster, maar ze kon niet
nadenken. Nonnen hadden moeder belaagd.
Ondertussen dacht je terug aan jouw Inferno.
Hoorde ze niet het wegboren van de rotsen?
Andermaal. Nee, geen Alice achter de spiegel.
Voor deze rol had je niet kunnen repeteren.
Ze lag je heel gewoon in bed op te wachten.
Later groette je haar gezin op de Oudegracht.
Ze excuseerde zich en zei: Ik was toen ziek.
Haar diepzwarte huid lichtte vriendelijk op.
We lachten onze waanzin uit en verlangden
onbewust naar iets van God in deze poëzie.
Roomse heisa
Een der eerste popconcerten uit mijn leven
explodeerde in de Engelenburcht in Rome.
Het was 1980 en de lucht hing vol kruidige
dampen boven nijver blowende, swingende
jongeren. We waren allemaal zo lang en dun
en pril. Ik ternauwernood twee decennia oud.
Peter Tosh preekte dat je voor de liefde niet
weg kon lopen. En ik voelde iets in mijn nek.
Zes jaar eerder in een discotheek in Genua
werd ik vanachter benaderd door anonieme
heupen die zich tegen mijn billen aandrukten.
Zolang het maar geen dolksteek in de rug is.
Don’t look back. En: don’t look back in anger.
Het was geen nekschot, maar een duizelende
zoen. De toenmalige lippen bleven onbekend.
Of waren ze van mijn reisgenoot? Wie weet.
We waren jong en bang en wisten niets. Alleen
dat de wereld heel nieuwsgierig naar ons was.
Knibbel, knabbel, knuisje, wie knabbelt aan mijn
huisje? Dit is mijn lichaam dat voor u gegeven wordt.
Première
Een scherfje werkelijkheid had voor een hele
droom gezorgd: weer een inbraak en ditmaal
twee lege ijskasten. Door een anekdote van A.
Dromen hangen aan realiteit, verbeteren haar.
Je zult maar een perfect droombestaan hebben.
Wakker wordend zit je met de brokken, want je
wilt dit leven niet, je wilt een gave voorstelling.
La lista dei desideri
Vorrei essere sottile come una libellula pancia-
piatta e avere la vista delle aquile di Patmos.
Vorrei essere alto come una giraffa del Ciad
e saper trattener il respiro come un capodoglio.
Vorrei essere bello come il sacro quetzal
e volare come il mitico Simurg persiano
con quelle ali ampie come nuvole e conversare
con il saggio Salomone. Vorrei essere l’alfa e l’omega.
Essere ogni cosa, comunque e ovunque senza posa.
Jan van der Haar
trad.: Gandolfo Cascio
Van A naar B en
Dromen dat je in het duister zit en geen
licht weet aan te krijgen: alle lichten zijn
kapot. Er flikkert nog wat hier en daar
maar het haalt allemaal geen flikker uit.
Dromen dat je in het licht zit en zo graag
het donker wilt bereiken: sla de lichten stuk
bedenk je dan. Maar is dat zoveel beter?
Van licht naar donker ga je eerder dan van
duisternis naar licht. Je sluit en opent ogen.
Wanneer je slaapt is het heden toegesloten.
Daarom willen sommigen dit voor altijd, niet
beseffend dat ze deerlijk zich voorbijgaan.
Marktconform
Buiten voor de super stond een roodharige zwerver
te bedelen. Nu en dan stiet hij een nieuw geluid uit:
het leek op het huilen van een drachtige koe, maar
dan zonder iets van emotie of aanwijzing waarom.
Totdat er een winkeldief naar buiten werd gejonast
door twee beveiligers. Daardoor weer geschreeuw.
Ik vroeg me af of mijn winkelnood nog groot was.
Toch besloot ik naar binnen te gaan en een mandje
te pakken. Ik kocht een vers aangevulde palingfilet,
twee flesjes Rochefort 8 en zes pakken Douwe Eg-
berts espressocapsules nr. 10 van het type ‘krachtig’.
Daarvoor rekende ik als brave burger bijna €35,- af.
Inflatie is een flagellant. De daklozen zuchten ook.
Cocaïne hakt erin. Een uitgever wil Zero zero zero.
De overnamesom is nog in onderhandeling, maar toch
voel ik een heel klein snuifje lichte euforie opkomen.
Weerzien met Euterpe
Ze keek zo fel alsof ze mijn kassen in
wilde kruipen. Heb ik teruggeblikt
alsof ik luikjes voor mijn ogen had?
(Zo typeerde iemand ooit mijn blik.)
Toch had ze niet goed uitgekeken: ze
bleek gazpacho te hebben gemorst op
haar linkermouw. Ze had me niet her-
kend, maar zou een lezing houden voor
mijn RCU. We waren beiden dominees-
kinderen ten slotte. Zij van een lichte,
ik van een zware. En ze was verlaten.
Ik verdom het om verlaten te worden.
Banden heb ik enkel met de poëzie,
maar lijdend onder veel elektriciteit.
Voor je het weet raak je verliefd op
een sonnet en wraak je zijn regels.
Trefpunt
Ik zag de vogels amper aandacht hebben
voor ons in onze vogelkijkhut, maar dit
werd goedgemaakt door muggen, dazen
die zich laafden aan ons bloed, terwijl wij
onze lunchpakketjes hadden aangesproken.
Steeds meer wezens liepen de hut binnen,
spraken Frans en Duits en oogden schokkend
keurig – daar hadden wij geen verrekijker
voor nodig: schöne Grüsse en Bonjour…
Aan de muren lazen wij illustere namen
die alleen in documentaires voorkomen.
De dieren hebben ons niet bijgevoederd.
Een oude huisgenoot
Laat me teruggaan naar een geur van
langer dan een halve eeuw geleden
in onze garage door een tamme kraai
die uiteraard Gerrit werd genoemd.
Van deze Gerrit is me onuitwisbaar
zijn lucht bijgebleven: als iets bijna
stoffelijks met donkere toonaarden
en iets wees als een erge weeklacht
om de alle wezens wachtende dood.
Ondertussen zat Gerrit nergens mee:
Hij at en dronk zoals het hoorde. We
hoopten dat hij nog iets zou zeggen.
Wereldwonder
De dood is alledaags, maar duikt de laatste
tijd veelvuldig op. Ja, scheer je weg, dood!
Al moet jij er ook zijn, als een Judas in de rol
van Zwarte Piet. De dood is veel complexer:
een totale spelbreker en verwoestende Poetin,
een zandloper die de kantjes ervan afloopt en
gewoon wil lijken op de piramide van Cheops.
Wat niet kan, want Magere Hein zal nooit
verrijzen, tenzij je Phoenix heet of Jezus…
en je onverwoestbaar in wonderen gelooft.
Utrecht, 22/5/22, 4.44 uur
Op deze voorjaarsochtend met muziek
van 10CC en doorzakkende merels
bezetten vier man je hersenpan, te weten
Hofni en Pinehas, de bakker en de schenker.
De laatste als de lucky loser, die je tumbler
aanvulde met een welgevallige Grand Marnier.
De andere drie hebben het niet overleefd.
Is dat eerlijk? Sommige vragen dienen niet en
niet gesteld. Men houdt soms niet van vragen.
Wil je niets van me weten? Zelf blijf je ijskoud
anderen interviewen, en behoud je het gesprek:
weet jij wat onze droom te betekenen heeft?
Helderziend
Van horizon naar einder en maar
uitkijken, tureluren over vlakten
zeeën. Neem gewoon de drones
als je die niet hoeft te besturen.
Onze ogen kunnen het nog net aan.
En je ziet de wereld zonder lenzen
de zon nog altijd zonder zonnebril
zoals dit leven zonder roze kader.
Toch besef je stekeblind te zijn.
Paasgedachte
Plotsklaps herinner ik me 2 gebakken
spiegeleieren, zwemmend in een plastic
emmer water: een souvenirtje van mijn
droom van gisteren. Toen begreep ik
er al niets van. Met die rare aangebrande
bruine randjes van verkleurde frivolité –
rust zacht, ma! En probeer het nou toch!
Misschien zou je waarlijk op kunnen staan.
Tante Iki
Vol zelfspot zei ze: ‘O, Sigrid Koetse, leeft die nog?’
De korte docu was de zoveelste uitbeelding van ver-
gane glorie in verveling en allerhande levervlekken.
Ze was zo eenzaam dat ze stemmen hoorde, ze dacht
van de buren, maar verder was ze lang niet gek, hoor.
Ik heb de actrice twee keer van mijn leven ontmoet en
de eerste keer was ze poeslief, maar de tweede niet…
Ze had toen begrepen dat ik meer betaald kreeg dan zij
voor vertaalde sonnetten van Michelangelo, die zij zou
lezen in het concert van Holland Symfonia eind 2005.
Ze heeft de gedichten prachtig gearticuleerd, maar wilde
na afloop niets meer van me weten. Want zij was de diva.
’s Heeren dreven
De fijndruppelige heiigheid viel over
onze silhouetten en het Utrechts land-
schap, dat over een bejaarde hoop grijs-
tinten bleek te beschikken en veel lucht.
Voor we de Beukenburgerlaan inliepen
hoorden we een boomsnoeier snerpen.
De takken lagen ingetogen op de grond.
Links, weer grijs en bomen verder, zagen
we ditmaal kleine pronte vogelbolletjes
bij elkaar: ik dacht aan winterkoninkjes.
We lachten om de bezige mollen rechts
van ons, die niet uitgegraven raken en
onvermoeid als wij hun weg vervolgen.
L’uccellino di Cristo
Andando a zonzo per l’antico vicolo Wal
d’improvviso ti ritrovi faccia a faccia
con un pettirosso che per caso curiosava
in una fioriera di mattoni. L’animaluccio
ti fissava non temendo alcun diavolo.
Sembrava ti volesse chiarire qualcosa,
ti mostrò il suo petto rossiccio
color sangue: curvo e grazioso
e tutto invitante come per i Dieci di Afke
ma ciò che mancava erano due capezzoli.
De dominee
Hoe hecht je een leven af? Hoe
wil je blijvend worden herinnerd?
Als je realistisch bent, dan weet je
dat ‘blijvend’ ieders zwakke plek is.
Wij hebben hier geen blijvende stad,
predikte mijn moeder, tot irritatie van
mijn vader, die zich de ware prediker
van de twee wist: ‘An, niet zo preken!’
Tasje
Na mijn moeders overlijden heb ik haar tasje
geërfd, een geborduurd tasje met een gouden
beugel, dat ze altijd meenam naar de eredienst.
Het had ook een goudkleurig kettinkje. Het leek
chic. En het leek nep en kitsch. Dat tasje gaf
de grote wereld weer in heel zijn uiterlijkheid…
en die gulden grootte moest ik zien te veroveren.
Als je het tasje openknipte kwam je een wereldse
geur tegemoet die gouden bergen deed verzetten.
Dat tasje is al jaren een dapper stof verzamelend
symbool dat me dag aan dag aan het werk houdt.
Sandwijck
Het was nog voor we de brandrode runderen
hadden bewonderd met de landerige kalfjes
dat hij zich licht teleurgesteld had verklaard
over het uitblijven van de tijgerspin. Maar
daartegenover stond weer dat ik daarna werd
verrast door een midden op het pad recht voor
ons opzittend haasje met gespitste lepeloren.
Zodra ik hem zag en hij mij, spurtte hij weg!
Bij het rundvee had mijn broer een Arabisch
onderonsje met twee gesluierde moslima’s
van wie de een hem filmend vroeg of hij zijn
platte koranprofane volzinnen wilde herhalen.
De zon stond goed, bleek allerminst verlegen.
De runderen oogden godvergeten onverschillig.
Meisjesstem
We zijn verliefd op het strottenhoofd
van Françoise Hardy, op Question,
haar topalbum uit 1971. Wat had zij
toen een adamsappel en ware stem-
banden. Alleman mocht Françoise.
Alle jongens en meisjes uit haar hit.
Ze hoefde niet, maar werd een ster.
Want zij bracht geld in het laatje.
En wat is ze toch mager gebleven!
(Nederlanders lezen liever: gewoon.)
De kinderzegen
In de Albert Heyn aan de Twijnstraat
werd ik gestalkt door een twintiger
met bleke voeten op bazige slippers.
Hij volgde mij of kwam me tegemoet.
De kleinzoon staalde al mijn ongeduld.
Het werd nog bonter toen ik bij mijn
fiets werd aangeblikt door een voorbij-
rijdende meisjesbaby in een wandel-
wagen. Wat een heldere, intelligente
ogen, wat een hartveroverende glimlach.
One giant leap for mankind
Ik heb niet zoiets povers als een stappenteller.
Misschien beperkt dit ongemerkt je actieradius.
Maar hardlopers zijn, we weten het, doodlopers.
Vandaag verliepen al mijn passen binnenshuis:
het kunnen er daarom nooit veel zijn geweest.
Ik heb een rijk en veelbewogen geestelijk leven.
Nog even en we installeren de gedachteteller.
Die zet je aan om tellen later sprakeloos te zijn.
De nijvere tabernakel
Omdat een man/vrouw alles krijgen kan,
gratis en voor niets, kreeg je zo een tuiltje
netelroos over lichaamsdelen uitgespreid.
Het jeukte niet melaats, maar oogde wel
ontsierend bultjesrood en opgezwollen.
Door gegeten venusschelpen of een nieuw
gedragen kleurig overhemd uit Bangladesh
of een ander naaiend onderbetaald land –
of een op de achtergrond spelende stress.
Zo vrees je nog veel meer nare poespas,
doch zou het lot willen inpeperen: laat ons
broos en vergankelijk lichaam met rust…
Het moet nog decennia mee, het heeft nog
allerlei van alles te doen. Wie weet wil het
nog procreëren, komt het om in creativiteit.
We produceren zand, bloed, zweet, stront,
snot, tranen, zaad, pis, pus: afscheidingen.
Maar streven als het even kan naar eenheid.
Versoepelingen
Huiddroge ogen staren onbedoeld
verdoold en vol van eindeloze jaren.
Hoe daar nog overheen te kijken?
Scheermessen lijnen minder uit dan
nevelige inzichten van gene zijde
met hun dansende dwaallichten die
als hommels in een marmeladepotje
zeuren. Ontrouwe Amor kookt een
mangocurry voor de eenzaat, maar
het nageslacht komt zelden thuis.
De puzzel is nu wel gelegd en de
hoop blijft gericht op vaccinatie.
Tegen de Avondklok
Het is te koud voor eenzaamheid,
voor wat troosteloze Eskimoseks.
Moet mijn mondkapje op in bed?
grapte zij toen ik haar binnenliet.
Ze gaf drie ouderwetse pakkerds
bijna geil en somber stemmend:
al een jaar gezoend noch omhelsd.
Dan nu meteen maar cohabiteren?
Ik trok een fles Champagne open.
Ze fantaseerde over boottochten
en ik las mijn laatste gedicht voor
waar de beelden van elkaar baalden.
De laatste slok, ze moest naar huis.
Naar de storing met de bovenleiding.
Tegen zonsondergang
De lucht, de zee, de vluchten en de scholen,
droog en vloeibaar, maar met vergelijkbare
patronen, kwetterend stil met kleurige functie:
het is fijn en veilig om alleen met allen te zijn.
Nooit een die eens botst tegen een ander…
Wie of wat wellevender dan de natuur? Toch
kent ook zij tal van onverwachte ongelukjes.
Wie of wat verrassender dan de natuur? Niets.
Onder aan de verdroogde hortensia’s kruipen
prille groene scheuten het voorjaar tegemoet.
Wie of wat betrouwbaarder dan de natuur?
De boom der kennis die we moeten opzetten.
Maskerade
Wij staan voor u open, maar toch zijn we
dicht en onze voorraad is ten einde raad.
Van hogerhand – natuurbestuur – is dat zo
beslist. We weten dat u ons ziet staan, want
wij zijn mooi, want wij zijn zwart en wit en
alles tussenin. Wij zullen op u wachten
en u zult dat braaf op ons en ons bestuur.
Ze zeggen dat het allemaal goed zal komen.
Wij staan voor u open, maar toch zijn we
dicht. We willen graag iets goeds verkopen
en voelen ons daartoe zakelijk verplicht.
We hopen dat u onze schenkerijen weer ziet
dagen, als de toegangspoorten openzwaaien.
Als de kop van het oerbeest is vermorzeld.
Als Hydra, Cerberus, Hiai Chai en Chimaera
ieders lichtste firmament zullen laten gloren.
Kars Persoon (beeld)
Zomerschool
Basalt is hoekig en zo donker en zo
dijkig, warm geblazen in de zon, zo
voelt de ene voet van Hanna Breure
die eroverheen hinkt, nadat ze zomaar
het wereldwonder van haar kunstbeen
heeft afgegespt.
Ik waag me in mijn tijgerprintje tussen
de schitterglinsteringen van de zongekuste
golven en voel het vertrouwenwekkende
zand en leer het volgende onvolmaakte in
de vorm van een gelatineachtige drijvende
schijf die me prikt.
Lof der vergetelheid
Twee avonden achtereen gepimpeld en gesampled – met
een niet te kisten soort dat zei het nodige na te laten en
te hebben gedaan. Jij kon bogen op minder lentes, maar
stakende hartslagen zijn zonder aanzien des persoons.
Wat pretproostte Charon op je prietpraatpublicaties?
Vier de Wilde Whisky Dagen, wil het stuk verdrinken
en met zijn allen lallend in de Lethe ondergaan.
Autumn glory
Mijn hortus conclusus bestaat in alle bescheidenheid
uit drie hortensia’s, een door naaktslakken kaalgevreten
zonnebloem, een Afrikaanse lelie, welke vorig jaar
prachtig blauw gebloeid heeft, maar dit seizoen
geen goesting had. Plus Hebe of de struikveronica.
En de twee jongste aanwinsten: het nieskruid en
de geschubde mannetjesvaren. De autochtone
bewoners: een kornoelje, lijsterbes en meidoorn.
En al dat opgewekte klimop niet te vergeten –
rest het onkruid van gehoornde klaverzuring en
wilde aardbeitjes enz. Geleidelijk krijg ik Daphne-
groene vingers in het reiken naar de wijnranken
die ik vreemd genoeg blijk te hebben verdrongen.
Spotters
Hij was uit op een bijzondere vlinder,
maar stuitte op een bos brandnetels
waar middenin op een badlaken een
naakte man lag die hem schichtig aan-
keek. De blik terug kwam niet verder
dan een op zich weinig opzienbarend
rupsje.
Clair-obscur
Op de avond van Hemelvaartsdag dronken wij
in de tuin een net niet bedorven Champagne
die met elke slok aangenamer, lekkerder zakte.
Al converserend bevielen wij elkaar evenzeer.
Zelfs zo dat ze zei dat ik oogschaduw op leek
te hebben. Wat mij herinnerde aan een soort-
gelijke opmerking van iemand die mij bij dag-
licht, meer dan veertig jaar geleden, mijn te
weinige slaap diezelfde schaduw toedichtte.
Mijn bijna heldenjaren zijn nu opgeschoond:
door een lommertje dat zich niet laat toelichten.
Klimaatverandering
Wanneer de regen hard aanhoudend klinkt,
wat alleman aan eeuwigheid doet denken,
vergeet men dat die op twee benen hinkt:
de tegenwoordigheid van geest doet wenken.
Daar zon een wolkbreuk en een buitje slecht,
zal neerslag onze zure tijd wel duren.
We weten dat de tijd vliegt, wat u zegt.
In het hiernamaals kan dat lelijk schuren.
Er zit niets anders op dan dagen plukken,
verregend of verdroogd of hoogst verveeld.
We blijven kijken naar de koekoeksklok
en naar verrassende Corona-stukken,
wat in de vrijetijdsbesteding scheelt.
De moesson in Europa blijft een schok.
Van binnen naar buiten
Ik heb het gezien bij een Vlaamse gast:
hij ordende zijn binnenwereld innemend
in een roman waar hij vaak uit voorlas.
Toen maakte hij een studie naar de wereld
buiten hem waarmee hij een enorme best-
seller schreef en weer tal van malen optrad.
Nu lijkt hij die buitenwereld overwegend
door te hebben, neem de legio publicaties
die daarvan blijk geven, evenals Buitenhof.
Daar getuigde hij dat lunchgenoot Macron
zijn inzichten noteerde op een briefje en
ze ook ten uitvoer liet brengen. Hij straalde.
Zijn stem leek in tranen uit te zullen barsten.
Begin deze eeuw was onze kennismaking in
de foyer van de Nacht, ik zag de barambities
hoe dan ook gefnuikt: hij dronk geen druppel.
Wonderen der natuur
Vorige week zag ik in de stadstuin van Anneke
een Vlaamse gaai neerstrijken. Binnenshuis was
daar haar bejaarde poes die zo op mannen is dat
ze in hun oksel kruipt. En zonder dwarsverband
zie ik voor mijn ogen juffrouw Feenstra die me
ondanks opgestoken vingertje in de eerste klas
van de openbare lagere school aan de Achter-
bergsestraatweg te Achterberg verbood de wc
te bezoeken. Waardoor zich toen een plasje
onder mijn stoel vormde. En de juffrouw
krijste: ‘Mijn bloed wordt karnemelk!’
Homo homini virus
Gapende straten, pleinen onder streeploze
luchten. Binnenshuis de sfeer benauwd
en los. De kwetsbaren incasseren klappen.
Pandemische porno laat je dromen afblazen
wensen isoleren… Hoe alleen, als wij
ons domweg in de weg zitten? En dat
virus zielsveel van ons lijkt te houden?
Meur
Ik zal nooit het bezoek vergeten van mijn
moeders tante, de burgemeestersvrouw,
die vanaf het damesfauteuiltje mijn moeders
ijverig aangedragen antiek ‘hééél aerdig’
noemde… Ik bezag haar zilveren wrong
en wist mijn moeder licht teleurgesteld.
Na het afscheid van mijn oudtante hield ik
mijn neus boven de borduurselen van haar
fauteuiltje en begreep ons aller zondeval.
Eist van mij vrijmoedig
Vandaag bezocht ik een Kunstliefdeopening –
waar ik die normaliter toegesloten laat zijn –
van een piemelige, zeg maar puberale ex-
positie, waarvan ik het schokkendste detail
een afgesneden borst vond die de eigenaresse
koelbloedig boven haar open mond uitkneep.
Nu kan ik empathisch zijn. Toen echter niet.
Cava
Autistenkater Tommie heeft zich thuis
te wennen aan narcistencocker Blake
maar niet te vergeten omgekeerd...
Hun bazin heeft ook het een en ander.
Zij is goed voor beesten. Als ze gaat
aperitieveren, krijgt de hond een borrel-
botje en de kat een borrelsnoepje. Ook
de vogels krijgen hun vet. Haar moeder
was als enig dier pertinent ongewenst
in haar prematrimoniale zwangerschap.
Haastig schonk ik de glazen tot de rand toe vol.
Hyperborea
De opwinding van verstoppertje bij het
vallen van de avond tussen opgeschoten
maïsplanten in Achterberg is dezelfde
als die bij diefje met verlos over rijen
rioolbuizen op het braakliggende landje
voor ons huis. De planten en de pijpen
waren o zo groot en ik was o zo klein.
Ik hijgde uit mijn lagereschoollongen,
maakte waaghalssprongen, raakte met het
avondrood bevriend, besloop de navel
van de witte wieven, legde me te rusten
op de vers opgemaakte elfenbankjes.
Behoud
De museumtuin leidde naar Bill Woodrows werk,
'Rockswarm' (2001): de beeldrijke kwetsbaarheid
van bijen, die samenzwermend krachtig blijven op
de rots.
Mijn rots: mijn ruggengraat. Bijen vind je terug in
al mijn cellen waar ik hystorisch rond blijf darren.
Raten, was en raadsels waren rond de koningin.
En de rots?
Drie keer rammen, moet je kijken wat er dan gebeurt.
Kalender
Die avond ging ik de jaren op
en af als de treden van de hemel-
ladder, en besefte toen hoe desolaat
en droevig ik als dertiger was.
Na die geest het dubbel zo oude
lichaam: Je lijkt een jonge hond!
zei de dertiger achterop. Ik beul
en heul inmiddels met de terafim.
Mariaplaats
Middernachtelijk Utrecht ging voorbij aan
de licht paniekerende poes met haar jong
in de bek. Waar moest ze het nu toch laten?
Momentum
De zachtheid van de zomeravond
platknuppelen met al je woorden,
die de zwoelheid moeten wijzen.
Zodat je weet, ervaart, beseft ten
volle: dit is een zoele zomeravond
die niet en nooit kapot te krijgen is.
Hebbes
Wees goede maatjes met de
managers van je droomleven,
de ware gang van zaken en de
overige realia uit de rand van je
bestaan: roesje hier, vleugje daar,
bevlieging zus en had ik jou maar!
Voorjaar
Het hofje staat op exploderen.
De esdoornknoppen botten uit
in fragiel broos Bruynzeel groen.
Een paar huizen verder knallen
takken door het slecht geslapen
hoofd van Jane. Nee, toch maar
niet naar David Lynch in M’tricht.
De Jas van belofte trekken wij niet
aan. We eten zwezerik noch vlaai.
We caramboleren met boleten,
pikken wintergasten op in donker-
blauwe goudomrande zomertijd.
Uit en thuis
We tafelden in de siertuin. Zonder
dieren dan op onze borden. Tot het
duister inviel: Zinnen opgeluisterd
door de kreet van klagende bosuilen.
Avondkilte. Onder toeziende kunst
dartelden in de salon desserts met
likeuren, onverschrokken woorden,
maar de vier iconen leken ons te honen.
Thuis bleek mijn sociale huurwoning
nog van mij te houden. Zacht liet zij me
binnen, stelde mij gerust dat ik er lang,
zo mogelijk tot mijn dood, zou huizen.
Rolls Royce
Meteen nadat ik mijn ogen voorgoed heb gesloten
doorkruis ik daar weer wie weet hoe Ferrara per auto –
een grote metallic sedan van een
buitenlands merk met grote
doffe ruiten misschien een
Rolls –
ga ik daar weer van het slot van de Estes de Corso
Giovecca af in de richting van het rozerode
kriskrasverkeer aan het eind van de Prospettiva die intussen
groter en groter wordt binnen de gewelfde
rechthoek van de voorruit
De chauffeur met de hoge, stijve boord recht voorin
wist ongetwijfeld prima waar hij heen moest en ik
peinsde er ook niet over om hem eraan te herinneren
verlangend als ik was om links de San Carlo-kerk te herkennen
en meer verderop rechts
die van de Teatijnen
en daartegenover al vroeg in een groepje op de stoep
voor banketbakkerij
Folchini
de vrienden van mijn vader uit zijn jeugd
de meesten met brede beige vilthoed op het hoofd sommigen met stok en al
met zilveren knop in de hand
hunkerend ja popelend als ik was om de hele Main
Street van mijn stad op een doodgewone dag in mei-juni af te leggen
zo halverwege de jaren twintig om kwart voor negen ’s morgens
Bijna voortgedreven door zijn eigen luxelucht sloeg de Rolls tenslotte
daarginds af naar de Via Madama en kort daarop naar de Via
Cisterna del Follo
en op dat moment was ik nog maar tien jaar oud
met vuurrode wangen uit angst te laat op school te komen
ik was het die op dat exacte moment met zijn boeken onder de arm
huisnummer één
verliet
ik was het, die al doorhollend zich omdraaide
naar moeder die boven uit het raam hing om nog een raadgeving
na te roepen
ik was het dus, die even voordat hij
uit haar meisjesblik om de hoek verdween
zijn linkerhand opstak in een gebaar
van onverschilligheid en tegelijkertijd
afscheid
Ik had stop wil roepen naar de stijve
chauffeur en uit willen stappen maar de Rolls
hobbelde al zachtjes langs
de Montagnone, ja, inmiddels
de Poort uit vloog hij al over brede uitgestorven wegen
die aan weerszijden volstrekt verstoken van daken waren en volstrekt
onbekend
Giorgio Bassani, uit de bundel Epitaffio (1973-1974)
vert.: Jan van der Haar
I.M.
Lieve Jona, welkom in het
ondermaanse: jij wordt een
reus, gezien je ouders en de
kolenschoppen op de foto.
Overleef de horden robots
blijf principes preken, hou
de vrouw in ere. Blijf in lijn
en schrijf en leef onsterfelijk.
Het handschrift op je enveloppe
doet me denken aan een oude
liefde die niet is vergeten
hoe ik heet en wie zij was.
Marijke blijf ik liefhebben.
Jona wijst daar fijntjes op.
Hantam sonnet
In die Hantam word elke mens ’n digter
elke tong staat ter tale praat
bij nacht hangen talloze dichtbundels
aan de hemel: leeuw en ram snuiven welzalig
geïntimideerd - want berg en bos bars in metafoor
o, kleur wat rym met Tankwa's koesnaat
hier regeert de zwarte Zeus nou
hier skroei die son die aarde bars en blauw
wijl klip, klei, kloof en steen verweert
bly ons domweg overdenkend in het Boekenhuis:
om te onthou 500 bosjesmannen eens ge-oes
hóé nie met name nie, nie woorde soos Biedou
uit taalmakers se vroegste samenspraak
ook klanken van genade in die taal behou.
6 augustus 2000
digters-kollektief calvinia
Antjie Krog
Jan van der Haar
Robert Dorsman
Eyes wide shut
De gasten rondom doken weg
en gilden, maar de vuurmond
van het doek draaide naar de
zaal. Hij zwenkte en hij schoot.
Het is niet tegen te houden: Jij
gaat dood.
Je droomt gewoon
dat je doorleeft: in zwart/wit
in een tijdmachine. Dan krijgt
alles, jij ook, kleur. En je juicht:
Ontwaken gaat in groot majeur!
God zegene de grote regisseur!
Hemel
De huizen lachten niet
om smeltende smurrie,
maar jij, weinig groter
dan je rolkoffer, lachte
tegen mij die je passeerde
in de smeltende voortgang:
vreemde vrouw, vreemde
man, de straat die zich
ontvouwde tot een hemel-
bed en werd verwaarloosd.
Want we moesten door en
hadden het nodige te doen.
De huizen lachten niet.
Je mond, je ogen en haar
wel.
januari 2018
Nadia
Je haar zo grijs en wijduitstaand
als een nooit eerder gezien sieraad
deed me denken aan onze vroegere
werkster in de naam des Heeren:
goede oude trouwe Ko. Ko Haartman
uit Achterberg die water schepte uit
de put naast haar boerderij aan De Dijk
en trots was op haar glad geboende
vloer, haar radio- en tv-loosheid en
niet geloofde dat de mens een voet
gezet had op de maan. Ko Haartman die
haar eenzaamheid altijd wegwerkte en
-lachte. Hol schallend klonk haar lach,
als die van Sara in haar bedoeïenentent.
Haar haar brengt me op haar. Net zo
kroezig, pluizig en vooral weelderig.
En Nadia lachte even vrolijk, met meer
tanden en een foto van haar zoon.
Tijd voor een mus
De omslagdoek van weemoed troost
zolang ze leeft en dood zich laat her-
denken. Neem het musje dat je op je
hurken met een stokje inspecteerde in
zijn weeë onbeweeglijkheid. Rond-
cirkelende insecten aasden even gretig.
De torenklok van de Maartenskerk slaat
en moeder komt je roepen voor het eten.
Of je overhoort een Andalusische hond,
ogen in ontwikkeling: rupsbehaard,
zodat ze zei: Dag, pop. Je bent op weg.
Portretten wijzen donkere bossen. Pad-
vinderij op sterk water stuurt je naar de
Mussenbergen: vlieg Catullus achterna.
De torenklok van de Maartenskerk slaat
en moeder blijft je roepen voor het eten.
Hammurabi
Trilhaartjes, haarvaatjes, vaatwasjes, wasbordjes
bordspelletjes, spel-spel-spel-spelhervattinkjes…
van tal van woorden en hun wetten in de wereld.
Altruïsme
Het Domplein hekelt de gezelligheid,
de tijd, terwijl ik langs de domkerk fiets
en onder lampenkappen in het niets
als in een spotlight huiswaarts word geleid.
Ik rem wanneer ik op de Oude Gracht
een jonge vrouw passeer die hardop huilt.
Haar leed houdt haar gezelschap. En er schuilt
fierheid in alsof ze geen hulp verwacht.
Welke tranen stromen uit welke ogen?
Het is of zij vertolkt, gestalte geeft
aan iemand die met wezensvragen tobt.
Met wie ben ik uiteindelijk bewogen?
In theorie met al wat lijdt en leeft.
De heilsoldaat in mij is niet gestopt.
Dorisch
We huisden in een wit perceeltje met zo
goed als niks. De enige luxe was het privé-
strandje dat ons in alle naaktheid opnam.
Doris zag zich van melkblank gebronsd,
maar dat bleek alleen mijn lijf beschoren.
De nog donkerder gekleurde Maghrebijn
liet niets van zich horen. Wat hij al wist,
werd mij nu zonneklaar: die grauwblonde
Walkure had geen greintje mythologie.
De twistappel tussen ons was nu gerezen.
Ik nam afscheid en de boot naar Mykonos.
Sentimental journey
Het gele wegwerpdoekje wist de ongerechtigheden.
Ik zie de epigraaf, betreur het bijgewerkte jaartal.
Ik lees ‘Oud zeer’ – net als de vorige keer, zegt ze.
En ik breek. En zij denken dat ik doodleuk stond te
acteren. Mindfuck. Echt is nimmer echt genoeg.
Echter blijft de andere kant. De skeletten knappen.
In de pastorietuin staat een bord: Asbestgevaar.
Weer die wilde fazant en zus noemt de poster van
de krokodil. Alles verwilderd. Kersenbongerds
zijn nu nieuwbouw. De lagere school is nu een
kubus. Maar café-rest. De Roskam staat er nog.
Ik at een boerenomelet. De slokdarm protesteerde.
Zoals het was
We parkeerden op de IJsseldijk en stapten uit.
Het purperroze werd ons afgeschilderd als een
voorschot op te maken reportages over Venus.
Hoe kwam je daar, wat deed je daar? En Jezus,
wat een meevaller dat 'alles was zoals het was'.
De avond dreigde mooi te worden. Stemmen
kleedden de gitaren, de piano. Teksten lachten
het leven uit, dreven naar de Levenseindekliniek
naar de ene papegaai die de andere aansteekt.
Verschijningen
Maria is drie-enig, met een keur aan borsten.
Ze raakt niet uitgezoogd, is Betje Polderman,
ongewenst zwanger geraakt met carnaval
en door haar vader helegans lens geslagen
toen God de Vader net de andere kant uitkeek.
Niettemin baarde zij een wolk van een baby
die zij Mara noemde: bitterheid, waar weer
de eerste transgenderist uit voort zou komen.
Maria twee is Madonna, met twee puntborsten
en een bijgespijkerde zangstem waarmee ze
oproept tot zelfexpressie, dansen, Boeddha.
Ze voert een felle strijd tegen de vergankelijkheid
maar vergeet eeuwig te zijn. Ze baarde Lourdes.
Daarnaast wedijvert ze met God in adopting
goeduitziende bruingekleurde Afrikaantjes.
Maria twee houdt van Tutu, tofu en Wu Ming.
De derde Maria is lijstaanvoerder moeder Anna.
Ook zij wist van baren en dacht telkens het loodje
te leggen. Anna, voor intimi Marianne, heeft iets
met Frankrijk, waar ze altijd met vakantie heengaat.
Anderen noemen haar Annemarie, vindt ze ook best.
Mijn naam is legio, zei ze stoer met haar bekken
vooruit. De drie Maria’s, zeg maar de Drie Gratiën,
houden het vruchtbaar met Temptation Island en
triest met de Pietà van Michelangelo. That’s life.
In het voorbijgaan
De glimlach van een meisje
in het voorbijgaan brokkelt
alle rimpels uit je gezicht
en stijft de oude overmoed.
De scherven van de avond
vegen beelden samen van
Polykleitos – geef hem geen
vinger, maar het beste brons.
Bespiegelingen
De ene brommer tegen de ander:
Hij heeft kloten. Hij durft
naar zichzelf te kijken.
Een fietser, krom gebogen over zijn stuur,
zei in het voorbijgaan
met zijn gezicht naar mij toe:
Je kunt niet altijd naar jezelf kijken.
Een midwinternachtdroom
Een huis kan arglistig in elkaar steken
met onberekenbare gangen en trappen.
Van de ene kamer kom je in de andere
en daar liggen allemaal mensen te
slapen met herinneringen aan vroeger.
Lucia lijkt op een oude zwart/witfoto
van een nicht van mijn moeder.
Ze draaide zich snurkend om toen
ik langsliep. Even goede vrienden.
Toch vind ik het raar: haar huis is
mooier, groter, ouder dan in mijn
droom, maar laat te wensen over.
